FCAA 2023 chungchang sawi; CM in a research wing leh VUC te ring zo tawh lovah ngai

by News Editor no image
ZORAM TODAY| 15th September, 2025: Vawiin khan Mizo Hnam Run chhung inkhawmah MNF Gen Secretary Prof. F. Lalnunmawia Ex-MLA chuan thusawiin, tunhnaia Mizoram Legislative Assembly-in a pawm (adopt) tak Forest Conservation Amendment Act, 2023 chungchang a sawi a, "FCAA-2023 hian kan ramngaw leh leilung humhalh kawngah a ram mite thuneihna leh chanvo nasa takin a nekchep thei a ni," a ti.

“FCAA -2023 chungchangah sorkar lam leh anmahni ṭantu ten FCAA-2023 hlauhawm loh dan leh Article 371(G) hmanga dodal theih a nih loh thu an sawi a; chutih laiin keini ang tho a inhumhalhna dan (Article 371A) nei Nagaland State Assembly chuan an dodal (oppose) thung,” a ti bawk.

“He dan hi kan Environment leh zofate hmalam hun hriltu pawimawh tak a nih theih avangin kan thalai te leh zirlaite pawhin an ngaihven a ṭul hle a ni. FCAA-2023 hmang hian kan ram leh ramngawte hi an hun reilote chhungin an ti chereu vek kher lo ang. Mahse, hun lokal zel turah Project pawimawh (National Importance) changchawiin zawi zawiin kan ram zimteah hian Sorkar laipuiin Defence installation leh Mineral resources haichhuahna lamah awlsam zawk hmalak theihna kawng a rawn hawng ta a ni,” a ti.

Prof.  F.Lalnunmawia chuan, “Mizoram hian hma sawn zel se kan ti theuh mai, zoram thalaite pawhin hmasawn chu an thlahlel a ni. Chutih rual chuan Development project - kawngpui sial leh leihnuai atanga thil laih chhuah  hian nasa takin Environment ah nghawng thalo a nei thin - ramngaw a ti chereu a, tuihna a ti tlem a, leilung, tui leh boruak bawlhhlawh (soil, water and air pollution) a siam a, nungchate bakah mihring hriselna in a tuar a; ngaw thiah (habitat fragmentation) vangin ramsa, sava leh nungcha te nunphung a ti buai  thin,” a ti.

“Mizoram hi Indo-Burma Bio-diversity hotspot-in a huam a; heng kan thing leh ramhmul, ramsa te hi University leh College a mithiam (research scholar) ten an zirchiang chho mek zel a, MZU leh PUC Zoology Dept a mithiam ten khawvel danga hmuh loh Rul leh sangha chi thar engemaw zat hmu chhuak tawh a,  kan rama sava awmte an chhinchhiah bawk:  Botany Dept ami te pawhin thlai leh ramhmul chi thar  an hmu chhuak nual tawh bawk a ni. Chungah chuan Mizoram hian khawvel hmun dang atanga hriat leh ngaihven pawh kan hlawh phah hle a ni. Heng kan ramhmul damdawi te hi tangkai zawka hman dan tur te zirin kan thalai engemaw zatin research an bei mek bawk. Kan ramngaw tha leh boruak thianghlim te hi Khualzin hiptu ani mek a, khawvel a pollution leh Global warming  nasa zelah hian kan ngaw leh nungcha te hi an la hlu zual zel dawn a ni,” a ti. 

Rare Earth Element (REE) chungchang sawiin Prof. Mawitea chuan, “REE hi India sorkar tan a pawimawh em avangin a zawnchhuah leh laihchhuahna lamah tanlak a tum a ni. MOEFCC chuan Sept 8, 2025 khan OM ti chhuakin Minerals pawimawh laihchuahna tura Environmental Clearance la turin tualchhung mipui vantlang inrawnkhawmna (Public consultation) neih a ngaih tawh loh thu a ti chhuak a ni. Chutih ruala kan hriat atana pawimawh chu REE laih chhuah hian ram a tih chereu bakah a thlitfim (process) na lamah toxic waste leh radioactive by-product a siam bawk. The Guardian chanchinbu (Aug 7, 2012) in a tarlan danin kum 1980 chho ah khawvela Rare Earth Element laichhuak tam ber  China rama an chhuahna bula awm Xinguang Sancun khua mi 2000 chenna chu kum 10 chhungin 300 lekah an kiam a ni. Tin, China hian kan thenawm Myanmar a Kachin state ah REE a lai chhuak bawk a, tualchhung miten an duh lo hle a, kum 2023 chho khan nasa takin an dodal a ni,” a ti.

“Hun kal taah India ram State tam tak Jharkhand, Chhatisgarh, Odhisa a tribal te anmahni ram chhung ngeia nekchep in an awm fo thin a, heng tribal hnamte pawh hian nasa takin an lo dodal tawh a ni. Khawvel hmun hrang hrang ah leihnuai thil laihchhuah hian Environment ah nghawng thalo leh tualchhung mite tawrhna a thlen thin. Company te an lo luh hian hian mi tamtak chuan hlawkna hmuh an beisei a ni mai thei, mahse kan state chhung mipui ten chuti maiin kan hlawkpui chiam lo ang. Corporate control an tih mai, a taka thawktu Company te kut thuneihna a awm thin avangin tual chhung mite chanvo a tlem thin hle a ni,” a ti bawk. 

Prof. Mawitea chuan,  “In humhimna dan nei ve lo te pawhin huaisen taka an ram leilung leh ramngaw tihchhiat tur an dodal laia, keini kan hmanraw neih Article 371(G) hi eng anga tha leh chak nge tih pawh enchhin ngam lova leh tang eih lova kan sorkar in FCAA 2023 a pawmpui ta mai hi a pawi hle. FCAA-2023 hian kan hma hunah eng angin nge nghawng thalo a neih theih tih hi ZPM Research Wing leh VUC te hian  zirchiang leh deuh turin thurawn ka pe duh; tin, kan sorkar lai mek policy kalpui dan hrim hrim hi a Eco-friendly lo hle in ka hria, an Sawhthing policy te hi ram leilung tihchhiatna a ni. Chuvang chuan an lo insawi tawh thin angin Research-base in kal rawh se tiin kan phut a ni. Chutih rual chuan  kan CM hian an Research Wing te leh VUC te hi a ring zo tawh lo zawk emni tih hi mipui rilru a zawhna awm a ni. Kan sorkar hian a tlachawp mai mai nilo, hmasawnna tluantling (Sustainable development) kalpui turin ngaihtuahna seng turin ka ngen a ni,” a ti bawk.


Latest News

Unavailable
0 d
10 October 2025
Unavailable
0 d
10 October 2025
Unavailable
0 d
10 October 2025
Unavailable
1 d
09 October 2025
Unavailable
2 d
08 October 2025
Unavailable
2 d
08 October 2025
Unavailable
2 d
08 October 2025
Unavailable
2 d
08 October 2025
Unavailable
2 d
08 October 2025
Unavailable
3 d
07 October 2025
Unavailable
3 d
07 October 2025
Unavailable
3 d
07 October 2025
Unavailable
7 d
03 October 2025
Unavailable
8 d
02 October 2025
Unavailable
9 d
01 October 2025
Unavailable
9 d
01 October 2025
Unavailable
9 d
01 October 2025
Unavailable
9 d
01 October 2025
Unavailable
9 d
01 October 2025
Unavailable
9 d
01 October 2025